Vàng da ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Vàng da là một loại bệnh lý thường gặp ở trẻ sơ sinh, nhất là với những bé từ 3-5 ngày tuổi. Nếu không được phát hiện và có phương pháp điều trị kịp thời sẽ gây ra hậu quả vô cùng nghiêm trọng. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng vàng da ở trẻ sơ sinh? Và bệnh này có dấu hiệu nhận biết như thế nào? Tất cả sẽ được chúng tôi giải đáp ngay trong bài viết dưới đây, các bạn hãy cũng theo dõi để nắm được nhiều thông tin quan trọng nhé!

Bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh và dấu hiệu nhận biết

Bệnh vàng da sơ sinh là hiện tượng hồng cầu bị vỡ, trong khi các chức năng chuyển hóa bilirubin ở gan của trẻ còn chưa hoàn thiện dẫn đến việc không đào thải được hết lượng bilirubin ra ngoài. Hiện nay, tỷ lệ mắc bệnh vàng da ở trẻ sinh đủ tháng rơi vào khoảng 25-30% còn đối với trẻ sinh non là 80-85%.

Bệnh vàng da được chia thành 2 loại đó là vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý.

Vàng da sinh lý

Với trẻ sinh đủ tháng, có sức khỏe bình thường thì vàng da được coi là sinh lý khi có các biểu hiện sau:

• Xuất hiện trong 3 đến 5 ngày đầu sau sinh.
• Tự khỏi trong vòng 7-10 ngày.
• Vàng da dừng lại ở mức độ nhẹ (chỉ vàng da ở một số vùng nhất định như: vùng cổ, mặt, ngực và vùng bụng phía trên rốn).
• Không đi kèm theo các triệu chứng nguy hiểm khác như: thiếu máu, gan lách to, bỏ bú, …
• Có nồng độ bilirubin/máu không vượt quá 12mg% đồng thời tốc độ tăng bilirubin trong máu không vượt quá 5mg% trong 24 giờ.

Với những bé bị vàng da sinh lý không cần can thiệp y tế. Mẹ chỉ cần cho trẻ bú sữa đầy đủ, cơ thể con sẽ tự đào thải bilirubin ra ngoài và tình trạng vàng da sẽ biến mất trong vòng 1 đến 2 tuần. 

Vàng da bệnh lý

Trong những ngày đầu sau sinh là thời điểm quan trọng để bố mẹ quan sát tình trạng sức khỏe của trẻ. Nếu gặp tình trạng vàng da kết hợp cùng những triệu chứng được liệt kê dưới đây thì ba mẹ cần đặc biệt chú ý:

• Xuất hiện những vùng da có màu vàng đậm ngay trong 1-2 ngày sau sinh. Không chỉ ở khu vực quanh mặt, mắt mà còn lan rộng đến phần bụng, cánh tay và chân.
• Tình trạng vàng da kéo dài hơn 2-3 tuần
• Đi kèm với những biểu hiện bất thường như: nôn trớ, bỏ bú mẹ, sốt, quấy khóc, phân bạc màu, ...

Lúc này, ba mẹ cần nhanh chóng đưa bé đến bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám, chẩn đoán và có phương pháp điều trị vàng da sơ sinh càng sớm càng tốt, tránh xảy ra biến chứng nhiễm độc thần kinh ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.

Nguyên nhân nào dẫn đến bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh?

Dưới đây là một số nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị vàng da bạn có thể tham khảo:

Dư thừa Bilirubin 

Bilirubin được sinh ra trong quá trình phá vỡ hồng cầu bình thường trong máu và là sắc tố có màu vàng cam. Việc bilirubin trong máu tăng cao dẫn đến dư thừa là nguyên nhân chính gây ra bệnh vàng da.

Hàm lượng bilirubin tăng bởi một số lý do như:

- Bị tiêu huyết bẩm sinh gây rối loạn cấu tạo của hồng cầu làm thiếu hụt các enzym hồng cầu đồng thời xảy ra những bất thường trong quá trình tổng hợp Hb, thiếu hụt men hồng cầu G6PD, ...

- Do bị tiêu huyết thứ phát như:

+ Có khối máu tụ phía dưới da khiến hồng cầu bị phá hủy gây tăng lượng bilirubin tự do.

+ Trẻ sinh non hoặc sinh ngạt do thiếu oxy

+ Trẻ bị nhiễm khuẩn huyết

Bất đồng nhóm máu mẹ con

Nhóm máu giữa mẹ và con không tương thích nên hệ thống miễn dịch của mẹ có thể phá vỡ hồng cầu của con. Thường gặp nhất là bất đồng nhóm mẹ con hệ ABO (mẹ có nhóm máu O sinh con có nhóm máu A hoặc B) và bất đồng nhóm máu mẹ con hệ Rh (mẹ là nhóm máu Rh âm, sinh con nhóm máu Rh dương)

Chức năng chuyển hóa bilirubin giảm sút

Nguyên nhân gây ra hiện tượng này là do trẻ bị một trong các bệnh lý sau: hội chứng Gilbert, hội chứng Crigler Najjar, bệnh lý chuyển hóa di truyền (suy giáp trạng bẩm sinh, rối loạn chuyển hóa tyrosin, methionin, …), trẻ sinh non, mẹ mắc tiểu đường thai kỳ.

Cơ thể tái hấp thu bilirubin từ ruột 

Những trẻ sinh ra bị phình đại tràng bẩm sinh, tắc ruột non, hẹp môn vị, … đều làm tăng nguy cơ tăng tái hấp thu bilirubin từ ruột, dẫn tới bệnh vàng da ở trẻ nhỏ.

Phương pháp điều trị bệnh vàng da ở trẻ nhỏ

Nếu được phát hiện và điều trị kịp thời thì bệnh vàng da sẽ không còn quá nguy hiểm đồng thời nó cũng không gây ảnh hưởng đến sự phát triển sau này của trẻ. Hiện nay, có 3 phương pháp chính để điều trị bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh, tùy vào tình trạng bệnh mà bác sĩ sẽ đưa ra lựa chọn phù hợp nhất, cụ thể như sau:

Phương pháp chiếu đèn

Đây là phương pháp điều trị phổ biến nhất hiện nay tại các bệnh viện được đánh giá là an toàn, tiết kiệm chi phí và khá đơn giản. Trẻ bị vàng da sẽ được nằm chiếu đèn với ánh sáng thích hợp và theo dõi quá trình này.

Bổ sung nước và năng lượng cho cơ thể trẻ

Việc cung cấp đủ nước và năng lượng sẽ hỗ trợ đẩy nhanh tốc độ chuyển hóa bilirubin đồng thời làm giảm nồng độ của chất này trong máu. Nhờ vậy, các biểu hiện của bệnh vàng da cũng giảm dần.

Phương pháp thay máu

Chỉ áp dụng với những trường hợp trẻ sơ sinh bị vàng da nặng, có nguy cơ gặp phải biến chứng nhiễm độc thần kinh, cần thay máu để làm giảm hàm lượng bilirubin nhanh chóng. Khi đã qua giai đoạn nguy hiểm thì có thể quay lại điều trị bằng 2 phương pháp đơn giản hơn đó là truyền nước và chiếu đèn.

Với những thông tin về chủ đề vàng da ở trẻ sơ sinh được chúng tôi chia sẻ ở trên hy vọng đã giúp các bậc phụ huynh hiểu rõ hơn về căn bệnh này cũng như nắm được chính xác những dấu hiệu nhận biết bệnh vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý để có những phương pháp điều trị kịp thời tránh những biến chứng nguy hiểm gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của bé nhé.